Nader tot Reve: Nieuwsarchief Naar de homepage van Nader tot Reve
tak
Willem Nijholt verbrandde de brieven van Gerard Reve
22 oktober 2023
Maar liefst vijfenveertig brieven schreef Gerard Reve tussen 1967 en 1991 aan zijn theateridool Willem Nijholt. Ruim de helft dateert uit de Weerter periode (jaren zeventig), de tijd waarin ook regisseur Rob Touber een belangrijke rol speelde in het leven van de twee artiesten. Touber maakte de befaamde Grote Gerard Reve Show, maar ook liet hij gedichten van Reve op muziek zetten door Herman Schoonderwalt. Een aantal van deze verzen zijn toen gezongen door Willem Nijholt, maar door het vroegtijdig overlijden van Touber in 1975 nimmer uitgezonden op de radio of op een plaat gezet. "Ik heb gehuild toen hij dood was", aldus Nijholt terugblikkend op die tijd.
Vijf gedichten zijn nu alsnog te horen in de zojuist gepubliceerde aflevering 13 van de podcast 'De Rob Touber Sound', een serie van Frank Jochemsen en Jim Immig. Het gaat om: Paradijs, Openbaring, Treurzang Op Goede Vrijdag, Het Ware Geloof, en Bekentenis. Schitterend verklankt, een waar genoegen om naar te luisteren.
Willem Nijholt in 1973
Het gesprek met Nijholt over zijn herinneringen aan Touber en Reve dateert van januari 2021, ruim twee jaar voor zijn dood in juni 2023. Het is een van zijn laatste grote interviews geworden. Met voldoening en grote openhartigheid blikt Nijholt op alles terug. Helaas is zijn stem broos geworden door gezondheidsproblemen, aandoenlijk.
Nijholt kwam eind jaren vijftig in contact met Reve en raakte zeer onder de indruk: "Na een tv optreden ben ik bij hem in bed gekropen, het was maar voor één keertje. Hij kan niet zoenen. Ik was wel nieuwsgierig. Hij schepte altijd op over z'n grote stuk. Wilde het wel eens zien, en ik vond 'm een beetje zielig. Mensen waren niet aardig tegen hem, maar hij kon zelf ook niet aardig zijn. Beneden waar hij woonde heeft hij me verleid. Hij ging veel naar de kroeg en dan werden we allebei dronken. En ja, ik heb hem een paar keer omhoog geholpen en gezorgd dat hij in bed kwam. Dat schepte ook een band."
"Toen ging hij opeens mij het hof maken en brieven schrijven. Hij schreef hele mooie brieven, maar: waren ze serieus? Nee, hij schreef ze om te schrijven. Ze zijn later uitgegeven. Had ik de pest over in. Had ie niet moeten doen. Je merkt ook: mijn brieven zijn twee regeltjes, en hij komt met: ik wil je lekker geil hebben, daar had ik helemaal geen zin in. Want dat blijft bestaan. Ik heb ze zelf verbrand. Ja, wat moet ik ermee? Onzin allemaal."
Regisseur Rob Touber produceerde in 1974 de Grote Gerard Reve Show voor de NOS tv. Daarna is hij anderhalf jaar bezig geweest met een radioserie voor de VARA, onder de werktitel Circus Reve. Daartoe vroeg hij Nijholt een aantal gedichten van Reve te zingen. Maar door het plotselinge overlijden van Touber zijn ze dus nooit uitgezonden. Als Nijholt ze tijdens het interview in 2021 terug hoort is hij aangedaan: "Ik ben een beetje beduusd, zo mooi! Ik ben er heel trots op. Ik vond het mooie leuke kleine dingetjes om te doen."
Touber had plannen om een hele LP te maken met Nijholt. Hij zag hem als "eindelijk een acteur die ook nog eens een liedje kan zingen". Door het vroege heengaan van Touber kwam het er verder niet van. Zijn veelal met grote hanenpoten op papier gekraste ideeën waren nauwelijks te lezen, aldus Nijholt terugblikkend. "Ik was geschokt door zijn dood, zo’n leuke man. Maar hij leidde een heftig leven, snoof pervetine. Zelf heb ik niet zo’n wild leven geleid. En met Reve had ik het ook gehad. Met Ben in mijn leven had ik een ontzettend aardige man zelf in huis, en die was het! Wat moest ik nog met Reve? Een zuiplap die vreselijke dingen deed. Die waar je bij staat z’n grote lul aan de mensen liet zien."
Voor de VARA werkte Nijholt ook mee in het rebelse radioprogramma 'Het Oproer Kraait'. Maar bedenker Jaap van der Merwe gooide hem eruit, vond 'm niet links genoeg. "Ik heb het nooit over rechts of links gehad", herinnerde Nijholt zich. "Het gaat mij om mensen." Al met al een passend slot van een mooi laatste interview met Willem Nijholt, van wie in deze podcast nog tal van andere prachtige liedjes te horen zijn, waaronder ook het ironische (bijna reviaanse) 'God is niet dood', naar een tekst van Guus Vleugel, en het ontroerende 'Jamaica', naar een tekst van Ben Rowold.
Het gedeelte met herinneringen aan Gerard Reve begint op ongeveer 26 minuten na de start van aflevering 13 van de podcast over Rob Touber.
Tekst: Bert Boelaars